Jak zacząć BARF/dietę gotowaną u psa?

W tym artykule dowiesz się z czym wiąże się dieta domowa, jak może ona wyglądać i czego potrzebujesz by ona powstała. 

BARF to skrót angielskiej nazwy Biologically Appropriate Raw Food – biologicznie odpowiednie surowe pożywienie. Jego gotowany odpowiednik (domowa dieta gotowana) bazuje na podobnych zasadach z kilkoma zmianami. Kompozycja w posiłku może być dobierana indywidualnie do każdego zwierzęcia i modyfikowana na podstawie obserwacji oraz stanu zdrowia.

Dieta wymaga zaangażowania i wiedzy ze strony właściciela. Poniższy przewodnik ma na celu zobrazowanie postępowania przy diecie surowej i gotowanej dla psów. Ogólne zasady mogą być modyfikowane pod potrzeby pacjentów. Opiekun natomiast powinien stale poszerzać wiedzę i aktualizować informacje na temat żywienia psów. 

Zasady diety BARF ciągle ewoluują. Warto zdawać sobie sprawę, że to dieta ma być dostosowana do zwierzęcia, a nie na odwrót. Diety domowe pozwalają na bardzo dużą elastyczność, stąd mogą sprawdzać się w wielu przypadkach, ale muszą być też rzetelne i spełniać podstawowe zasady.

DOKŁADNY WYWIAD I ZNAJOMOŚĆ STANU ZDROWIA ZWIERZĘCIA 

Dieta domowa to samodzielnie przygotowany posiłek, z uwzględniłem potrzeb żywieniowych zwierzęcia. Badania (badanie biochemiczne krwi, morfologia krwi, badanie moczu, kału) pomagają ocenić aktualny stan zdrowia zwierzęcia i dobrać odpowiednie komponenty oraz suplementy w posiłku. U zwierząt starszych zaleca się kontrolowanie funkcjonowania tarczycy. Takie badania powinny być wykonywane u każdego zwierzaka w ramach profilaktyki średnio raz na rok. Dodatkowe badania, które Twój pupil powinien mieć wykonane ustalisz ze swoim dietetykiem lub lekarzem prowadzącym. 

PRZYGOTOWANIE 

Istotnym elementem diety domowej jest kwestia dostępności surowców, z których będziemy korzystać. Warto wcześniej zapoznać się z dostępnością gatunków mięs i podrobów w dostępnych dla nas sklepach. Należy też zastanowić się nad organizacją (miejsce w zamrażarce) oraz kosztami tego modelu żywienia. Przygotowanie obejmuje także naszą wiedzę i znajomość podstawowych zasad samodzielnego przygotowywania posiłków dla zwierząt.

DAWKA POKARMU

-> Zapotrzebowanie kaloryczne powinno być obliczone w każdym przypadku, bez względu na model żywienia. To na podstawie niego wyznaczana jest dawka pokarmu. Jest ono liczone na podstawie wzorów(rekomendowanych np. przez FEDIAF), dostosowane do stanu fizjologicznego, aktywności oraz wieku (m.in.szczepienię, psi senior itp.)

 ->Ilość wagowa posiłku zależy również od surowców użytych do mieszanki. W przypadku diety gotowanej objętość posiłku jest mniejsza niż na diecie surowej. Wiąże się to z utratą wody w czasie gotowania. Posiłki o zwiększonej zwartość tłuszczu będą zwykle mniejsze objętościowo, natomiast dodatek warzyw do posiłku zwykle większa objętość posiłku. 

->Dzienna dawka posiłku przy wykorzystaniu % masy ciała może być dla nas jedynie sugestią i  nie powinna stanowić jedynej informacji do wyznaczania dawki pokarmu.

ZMIANA DIETY

Wiele zależy od znajomości naszego pupila, reakcji na nowy pokarm oraz aktualnego stanu zdrowia. Możemy zacząć z dnia na dzień, tj. jednego dnia pies dostaje dotychczasowy pokarm kolejnego BARF. Natomiast wiele psów lepiej tolerują stopniowe przejście, uwzględniające zmianę diety przez kilka dni (zwykle tydzień).

Składniki warto wprowadzać stopniowo, obserwując reakcje na poszczególne z nich. Można również spróbować podać całość posiłku, co sprawdza się częściej w wersjach gotowanych, u psów zdrowych, dobrze znoszących wszelkie zmiany i nie wybrzydzających. 

CO SKŁADA SIĘ NA DIETE DOMOWĄ

PRZEPIS
Jeśli chcesz podawać bezpieczne i zbilansowane posiłki, musisz posiadać przepis. Dobry jadłospis będzie zawierał dawkę konkretnych elementów tuszy, ilość konkretnych warzyw oraz suplementów. Nie jest przypadkowym zbiorem, nieokreślonych elementów.

Przykładowy rozkład posiłku w psiej misce:

MIĘSO I PODROBY 

-> Mięso stanowi większą część kompozycji posiłku. Do mieszanki dodajemy mięso i podroby przebadane, ze sprawdzonych źródeł, przeznaczone do spożycia dla ludzi. Więc mięso kupujemy tam gdzie kupilibyśmy też dla siebie.

->Wprowadzając dietę stopniowo – bezpieczniej jest zacząć od samego mięsa mięśniowego, jednego gatunku (lub kilku jeśli wiemy, ze pies na nie dobrze reaguje). Zwykle jest to mięso o umiarkowanej lub niskiej zawartości tłuszczu, by uniknąć nieprawidłowa reakcja na jego dużą ilość w diecie. W kolejnych etapach poziom ten można zwiększać jeśli jest potrzeba/konieczność.
->Gdy stolec jest zwarty – przychodzi czas na podroby. Często wprowadzane są one osobno ponieważ mogą powodować rozluźnienie kału, co może wpływać na decyzje o tym czy i w jakiej dawce będą zastosowane. Ich dawka zwykle nie przekracza 15-20% diety.
->Wątróbka to podrób zasługujący na szczególne wyróżnienie – jest elementem szcze©ólnie bogatym w niektóry składniki odżywcze, więc jej udział jest ważny, ale nie możemy też przesadzić z dawką.
->Podroby często wybierane: serca, żołądki, wątroba język; rzadziej : śledziona, nerki, płuca
->Ryby traktowane są raczej jako dodatek i nie stanowią podstawy diety jeśli nie jest to konieczność. Przykłady stosowanych ryb: łosoś, dorsz, pstrąg.

JEŚLI GOTUJEMY: 
Ilość mięsa ważymy przed ugotowaniem, gotowanie trwa do 10-15 minut w zależności od wielkości kawałków ÷ Te same zasady obowiązują dla podrobów ÷ Mięso wrzucamy na wrzątek ÷ Gotowane mięso nie powinno zawierać kości, czyli mięso z kości oddzielamy przed ugotowaniem. ÷ Warzywa i mięso gotujemy osobno ÷ Warzywa gotujemy do miękkości i rozdrabniamy.

MIĘSNE KOŚCI 

Element stosowany tylko w wersji surowej! Natomiast nie są też obowiązkowym elementem diety. Warto wprowadzać je stopniowo i obserwować, ponieważ nie wiemy jaka ich ilość najlepiej służy psu (i czy jakakolwiek ilośc będzie mu służyła). 

Jeśli są podawane:
->Muszą być mięsne, otoczone tkanką mięsną. 
->Muszę być dopasowane do wielkości i możliwości psa. 
->Muszą być surowe. Nie mogą być poddane żadnej obróbce termicznej.
->Jeśli ilość kości w diecie musi być mniejsza od założonego (np. tylko mała ilość służy psu) konieczne jest wprowadzenie suplementu wapnia. 
->Zawsze pilnujemy psa przy zjadaniu kości.

Kości można mielić albo całkowicie pominąć i wprowadzić zamiennie suplement wapnia (koniczne w wersji gotowanej). Jeżeli po dodaniu kości pies ma problem z wypróżnianiem, pojawiają się odłamki kości w kale, kał wygląda niepoprawnie (jest bardzo jasny, suchy, łamiący się) -> musimy odstawić kości.

 ILOŚĆ KOŚCI W MIĘSNEJ KOŚCI 

Każdy kawałek mięsnej kości musi być oceniony przez nas indywidualnie. Pomocne mogą być strony internetowe na których mniej więcej podany jest udział kości i mięsa. np. strona Raw feeding community – podudzie z kurczaka około 30% kości czyli w 100g podudzia 30g kości 

UWAGA – W żywieniu gotowaną dietą domową NIE STOSUJEMY KOŚCI !

WARZYWA I OWOCE 

Źródła węglowodanów nie są obowiązkowe w diecie każdego psa, wyjątkiem są psy sportowe oraz suki w ciąży i laktacji. Ale mogą być korzystne i warto je rozważyć. 

W przypadku psów chorych, w trakcie leczenia/rekonwalescencji często są konieczne i pomocne. Mogą wówczas stanowić znaczną część posiłku. 

Niektóre warzywa np. marchew, mogą być podawane na surowo, często pełniąc role gryzka, smaczka. W większych ilościach podawane są jednak w formie ugotowanej i rozdrobnionej, by ułatwić psu ich wykorzystanie. W zależności od przypadku warzywa mogą być wprowadzone jako ostatni element, mogą również być podane już w pierwszych porcjach. 

Przykłady bezpiecznych warzyw i owoców: 

Warzywa: korzeń pietruszki, marchewka, ogórek, dynia, batat, seler, ziemniak, cukinia, burak, pomidor(bezskóry) (obróbka termiczna!) 
Owoce: banany, jabłka, gruszki, maliny, borówki, truskawki, arbuz.
Owoce pełnią rolę jedynie dodatku.

 JAJA/ŻÓŁTKO JAJA KURZEGO

Jest wartościowym elementem diety, dzięki bogatemu składowi. Możemy korzystać z różnych gatunków(kacze, kurze, indycze, przepiórcze). 

Mogą być traktowane jako dodatek (bonus) w diecie. Ilość zależna jest od potrzeb i tolerancji psa – średnio przyjmuje się 2 – 3 jaja kurze / tydzień dla psa o wadze 10 kg; 

PODSTAWOWE SUPLEMENTY 

Mięso i podroby przemysłowe nie są wstanie w pełni dostarczyć wszystkich potrzebnych składników odżywczych. Konieczne jest stosowania suplementacji uzupełniającej, by posiłek był pełnowartościowy. Brak stosowania suplementacji może przyczynić się do powstania niedoborów.

Suplementy stosowane w przepisach mogą być różne, część z nich jest zwykle stała, część stosowana jest w konkretnych przypadkach, kombinacjach diety. Dla niektórych składników odżywczych istnieje równocześnie kilka źródeł suplementów co bywa szczególnie pomocne np. u psich alergików.

SUPLEMENT	PRZEZNACZENIE
suplement wapnia	Źródło wapnia, w dietach pozbawionych kości.
tauryna	Suplement dodatkowy, zwykle rozważany w diecie gotowanej, szczególnie u psów narażonych na choroba serca.
witamina E	Antyoksydant i przeciwutleniacz.
sól	Dodatkowe źródło sodu i chloru.
drożdże browarnicze nieaktywne	Źródło witamin z grupy B i minerałów.
algi morskie Ascophyllum nodosum	Źródło jodu.
Olej Omega-3 z np. z łososia	Żródło nienasyconych kwasów tłuszczowych Omega-3. Źródłem muszą być NNKT Omega-3 pochodzenia zwierzęcego!
tran	Źródło witaminy D.
hemoglobina	Źródło m.in. żelaza, stosowana w zależności od potrzeb.
mączka kostna	Źródło fosforu, stosowany przeważnie tylko u psów rosnących.

PRZECHOWYWANIE

-> Suplementy przechowujemy w suchych, przyciemnionych miejscach. W przypadku olejów w szklanych butelkach – po otwarciu trzymamy je w lodówce. W przypadku dużej pojemności suplementów płynnych,jeżeli nie uda nam się ich zużyć przez 2-3 miesiące, warto na początku rozdzielić je np. na dwie porcje i drugą przechowywać w zamrażarce. Wydłuży to przydatność do spożycia po otwarciu. 

->Przygotowane mieszanki najłatwiej przechowywać jest w formie mrożonej. Wykorzystujemy do tego opakowania przeznaczone do przechowywania żywności – woreczki wielorazowego użytku, plastikowe pojemniki, słoiczki ( w przypadku słoików nie możemy wypełnić ich w całości, ponieważ zamarzający pokarm zwiększy swoją objętość i bez dodatkowej przestrzeni mogą pęknąc). 

-> Wszystkie suplementy łączymy z mięsem i podrobami i dokładnie mieszamy. Całą mieszankę rozdzielamy na porcję i mrozimy. Tauryna i oraz cytrynian wapnia powinny zostać rozpuszczone w wodzie przed dodaniem do mieszanki. Możemy tak postępować ze wszystkimi suplementami.

OKRES WPROWADZANIA CAŁEJ DIETY 

Czas potrzebny na wprowadzenie całej diety jest różny i indywidualny dla każdego psa. Obserwujemy jak nowa dieta wpływa na psa, jak wyglądają wypróżnienia, czy pojawiają się inne niepokojące objawy z przewodu pokarmowego. Do kolejnego kroku przechodzimy tylko wtedy gdy pies odpowiednio reaguje na dotychczasowo podane komponenty. 

Jeśli Twój pies jest wrażliwy na zmiany w diecie, warto każdy nowy element (mięso, podroby, suplement) wprowadzać osobno.

RÓŻNORODNOŚĆ DIETY ORAZ BILANS

 Jeśli doszliśmy do etapu w którym nasz pies zjada mięso wraz z podrobami, suplementami oraz warzywami, możemy wprowadzać mięso i podroby kolejnych gatunków zwierząt. Dieta powinna składać się z przynajmniej z kilku gatunków mięs. Dotyczy to również podrobów. Mięsa warto rotować, wybierać również te z kawałkami tłuszczu, ścięgniste. Wyjątkiem jest dieta eliminacyjna, kiedy podejrzewamy psa o nieprawidłową reakcję na pokarm. Wtedy czas przebywania na jednym gatunku wydłuża się, ale wciąż dążymy do wprowadzania nowego mięsa. Dieta musi być zbilansowana i zwierać wszystkie niezbędne składniki. Stosowanie komponentów dobrej jakości jak i ich różnorodność oraz odpowiednia suplementacja zapewnia pełnowartościowy posiłek. 

Najważniejsze to obserwować – to dla naszego psa i jego wymagań komponujemy dietę. Kontrolujmy masę ciała, kondycję zwierzęcia, samopoczucie i wypróżnienia. Powyższy przewodnik zakłada ogólne zasady diety surowej i gotowanej. W przypadku zwierząt chorych/w trakcie leczenia konieczne są dodatkowe zalecenia dostosowane do aktualnego stanu zdrowia. Jeśli potrzebujesz w tym wsparcia, sprawdź jak mogę Ci pomóc.